el arte de la fuga

Έλεγα σ' αυτό το ποστ να σας διηγηθώ δύο παρουσιάσεις βιβλίου στις οποίες πήγα, σε μία χτες και σε μία σήμερα, αλλά έτσι όπως προέκυψαν τα πράγματα θα ξεπετάξω στα γρήγορα την πρώτη και θα ασχοληθώ κυρίως με τη δεύτερη, που είναι απείρως πιο ενδιαφέρουσα.
Λοιπόν, χτες ενώ έβρεχε καταρρακτωδώς στο Μπουένος Άιρες, ξεκίνησα να πάω σε μια παρουσίαση μιας ανθολογίας διηγημάτων στην οποία συμπεριλαμβάνονταν 23 αργεντίνες συγγραφείς, κυρίως μεταξύ 30 και 40, σε ένα βιβλιοπωλείο στο Παλέρμο Βιέχο. Βρήκα ταξί με τεράστια δυσκολία, από το δρόμο, και μπήκα έχοντας στο μυαλό μου την ιστορία που πριν από λίγο μου είχε διηγηθεί ο Αρτούρο, πώς ένας ταξιτζής απήγαγε τον Πίλια και αφού του πήρε ότι είχε και δεν είχε πάνω του τον παράτησε κάπου στο πουθενά. Ο δικός μου ήταν βέβαια συμπαθέστατος και φλυαρούσαμε κατά τη διαδρομή για το Μουντιάλ και την Εθνική Αργεντινής, αλλά κάπου στο μυαλό μου υπήρχε και η ιδέα ότι θα με πάει στο πουθενά, θα με ληστέψει και θα με παρατήσει. Τίποτα από αυτά δεν συνέβη, φτάσαμε στο Παλέρμο Βιέχο, με άφησε έξω από το βιβλιοπωλείο και... Το βιβλιοπωλείο ήταν κουκλίστικο, λίγο φρικιάρικο, με ένα πολύ συμπαθητικό καφενείο μέσα, και πολύ κόσμο για την εκδήλωση, εξάλλου με 23 συγγραφείς, δυο τρεις φίλους να έφερνε η καθεμία, είχε γεμίσει. Εγώ ήξερα την κοπέλα που είχε την ιδέα αυτής της ανθολογίας και είχε κάνει την ανθολόγηση, τη χαιρέτησα, ήταν ντυμένη με ένα κόκκινο φόρεμα, πολύ προκλητικό, με τον τρόπο που είναι προκλητικές ενίοτε οι γυναίκες που δεν έχουν καθόλου στήθος, τεράστιο ντεκολτέ που δεν έδειχνε και τίποτα... Άρχισε η εκδήλωση, μίλησε ένας τύπος για το βιβλίο, τη γυναικεία λογοτεχνία γενικώς, τη γυναικεία λογοτεχνία στην Αργεντινή γενικώς, και τη γυναικεία λογοτεχνία στην Αργεντινή σήμερα, μετά η Φλορένσια, η ανθολόγος, και μετά κάποιες από τις ανθολογούμενες, με βασικό θέμα τι θα πει γυναικεία λογοτεχνία, πώς αντιμετωπίζονται οι γυναίκες συγγραφείς, κλπ. κλπ., με διάφορες απόψεις, από την πολιτική, ακτιβιστική και μάλλον λεσβιακή μέχρι το "εγώ δεν αισθάνομαι γυναίκα συγγραφέας αλλά συγγραφέας, και όταν διαβάζω ένα βιβλίο δεν με ενδιαφέρει αν το έχει γράψει άντρας ή γυναίκα". Το συμπαθητικό ήταν ότι όλοι ή μάλλον όλες μιλούσαν κανονικά, υπήρχε κάτι το φυσικό σε όλη αυτή την κουβέντα, καμία πόζα, καμία από τις μπούρδες που ακούς στην Ελλάδα, που πας σε μια παρουσίαση και νομίζεις πως μόλις ανακάλυψαν τον δεύτερο Κάφκα, Προυστ, Τζόυς, Μπωντλαίρ και τα λοιπά. Αυτά όμως, τίποτα πιο ενδιαφέρον, μετά μας κέρασαν κρασί και πίτσα και επέστρεψα στο σπίτι μου για να δουλέψω λίγο ακόμα πριν να κοιμηθώ.
Τώρα, η σημερινή παρουσίαση. Μας είχε καλέσει ένας φίλος εκδότης, που γνωρίσαμε στην Εβδομάδα Εκδοτών, εμένα και τη Σύλβια, μια γερμανίδα υπεύθυνη ισπανο-πορτογαλικής-ιταλικής λογοτεχνίας από το Μόναχο. Η πρόσκληση έλεγε "μια φίλη κουβανή συγγραφέας παρουσιάζει το βιβλίο της και μετά θα γίνει πάρτυ". Πολύ δελεαστικό λοιπόν και συναντηθήκαμε εκεί με τη Σύλβια στις επτά.
Το βιβλίο έχει έναν τίτλο σχεδόν αμετάφραστο, "La muerte está servida", δεν θα προσπαθήσω να το μεταφράσω, αλλά σας εξηγώ περίπου περί τίνος πρόκειται. Είναι η αυτοβιογραφία ενός τύπου, Ουρουγουανού, που πέρυσι έγινε εκατό χρονών και που διηγήθηκε στην Κλαριμπέλ, την εν λόγω Κουβανή, την ιστορία της ζωής του. Και τι ιστορία, από τις σελίδες του βιβλίου περνούν ο Φελισμπέρτο Ερνάντες, ο Λόρκα, που ερωτεύτηκε τον ήρωά μας, ο Νταλί, ο Πικάμπια, ο Σαρτρ και η Σιμόν ντε Μπωβουάρ, ο Νερούδα, ο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες, ο Ντιέγο Ριβέρα και η Φρίντα Κάλο, ο Κοκτώ, η Ντόροθυ Πάρκερ, ο Χέμινγουέι, ο Μπέρτραν Ράσσελ, το Βερολίνο του 1932, ο Ραμόν Γκόμες ντε λα Σέρνα, άπειρες ερωμένες και διάφορες απίθανες περιπέτειες. Η Κλαριμπέλ λοιπόν... και ας κάνουμε μια παρένθεση εδώ, για να πούμε τη δική της ιστορία... Η Κλαριμπέλ είναι 43 χρονών, Κουβανή, ψηλή και νταρντάνα, που ερωτεύτηκε πριν από κάποια χρόνια στην Αβάνα έναν Αργεντίνο λογιστή ή εφοριακό, δεν είμαι σίγουρη, εδώ νομίζω ότι χρησιμοποιούν την ίδια λέξη και για τα δύο ή εγώ τις μπερδεύω. Μετακόμισε λοιπόν στην Αργεντινή, όπου και μένει μέχρι σήμερα, έκανε δύο πανέμορφα παιδάκια με τον λογιστή/εφοριακό και πορεύεται ως συγγραφέας και δημοσιογράφος. Ο δε λογιστής/εφοριακός είναι εντελώς σαν Κρητικός από τα Σφακιά, ψηλός και χοντρούλης, μαυροπουκαμισάς, μουστακαλής, με το πουκάμισο ανοιχτό μέχρι τη μέση του στήθους, με αρχές φαλάκρας επιμελώς συγκαλυμμένες, και ένας θεός ξέρει ποια είναι ακριβώς η σχέση του μ' αυτήν τη θεόμουρλη Κουβανή. Η Κλαριμπέλ λοιπόν, έχοντας ακούσει για την ύπαρξη αυτού του τύπου, του Φελίξ Πεϋράζο Καρμπαχάλ και πιστεύοντας πως είχε πεθάνει γύρω στα 1950, έγραφε ένα μυθιστόρημα βασισμένο στα όσα ήξερε μέχρι τότε για τη ζωή του, όταν έμαθε ότι ο τύπος ζει κάπου στη Βραζιλία και τα σχέδιά της άλλαξαν εντελώς. Πήγε και τον βρήκε, με ενδιάμεσο τον βραζιλιάνο διευθυντή της βιβλιοθήκης στην πόλη όπου ο Φελίξ ζούσε σε κάποιο γηροκομείο. Πρώτη συνάντηση και διαμείβεται ο εξής διάλογος: λέει η Κλαριμπέλ χαίρομαι πάρα πολύ που μαθαίνω πως είστε ζωντανός, ο Φελίξ της απαντά κι εγώ χαίρομαι πολύ αν και δεν είχα καμία αμφιβολία γι' αυτό. Τέλος πάντων, η Κλαριμπέλ ισχυρίζεται ότι για δύο χρόνια δούλεψε προκειμένου να γράψει αυτό το βιβλίο, μιλώντας με τον Φελίξ και ερευνώντας τις πηγές, παίρνοντας συνεντεύξεις από διάφορους κλπ. Στην παρουσίαση τώρα, μετά από κάμποση ώρα που περιφερόμαστε στο ισπανικό πολιτιστικό κέντρο, χαζεύοντας μια έκθεση με κόμικς και ακούγοντας έναν Γερμανό που παίζει σαξόφωνο, ξεκινά η παρουσίαση. Πρώτος μιλάει ο διευθυντής της βιβλιοθήκης, στην αρχή όταν τον βλέπουμε με τη Σύλβια, λέμε αυτός είναι κάποιος πρέσβης, γιατί είναι ολόιδιος με πρέσβη ή μάλλον με μορφωτικό ακόλουθο, γυαλάκια, ένα ύφος λίγο σπασίκλα, συνεσταλμένος, πολύ καθωσπρέπει, τέλος πάντων είναι ο διευθυντής της τάδε βιβλιοθήκης, μας μιλάει στα πορτογαλικά για τον φίλο του τον Φέλιξ και πώς ήταν, κάτι καταλαβαίνω αν και όχι όλα, και μετά μιλάει ένας άλλος τύπος, εξηντάρης, κλασικός Αργεντίνος μάτσο, παρουσιάζεται ως συγγραφέας, δημοσιογράφος και πολιτικός, λίγο πριν αρχίσει η εκδήλωση μου έλεγε ότι δεν έχει προλάβει να διαβάσει το βιβλίο γιατί του το έδωσαν χτες, στη Σύλβια μιλάει για κάποιους γερμανούς στοχαστές που εκτιμά, και εκείνη μετά μου λέει ότι είναι φασίστας. Το πόρταλ του είναι http://www.jorgeasisdigital.com/v2/ αν σας ενδιαφέρει να έχετε μια εικόνα. Αυτός λοιπόν μας λέει ότι πολύ αμφιβάλλει αν όλα αυτά είναι αληθινά, αν τα έχει ζήσει πράγματι ο Φελίξ τάδε, αν δεν υπερβάλλει ως κλασικός παραμυθάς, ή ακόμα κι αν όλα αυτά δεν τα έχει γεννήσει η φαντασία της Κλαριμπέλ. Κλαριμπέλ και Βραζιλιάνος γελάνε συγκρατημένα. Τέλος πάντων καταλήγει πως δεν έχει καμία σημασία αν είναι αληθινά ή όχι, και τα γνωστά περί μυθοπλασίας και ζωής. Ομολογώ πως η εκδοχή που εμένα θα μου άρεσε είναι η εξής: προφανώς υπάρχει ο τύπος, ή έστω έχει υπάρξει, μας πληροφόρησαν άλλωστε πως πέθανε λίγο πριν εκδοθεί το βιβλίο, ενδεχομένως έχει ζήσει και μια μάλλον πολυτάραχη ζωή, αλλά κατά τα άλλα το βιβλίο είναι επινόηση της Κλαριμπέλ, που αποφάσισε να φτιάξει έναν ήρωα, που από την οπτική γωνία της Λατινικής Αμερικής και της Ισπανίας θα είχε ζήσει ό,τι σημαντικότερο από τον 20ό αιώνα, κάπως σαν να βρισκόταν στο σωστό μέρος τη σωστή στιγμή. Κι ο Βραζιλιάνος αντί για διευθυντής βιβλιοθήκης είναι ένας πλακατζής φίλος της ή ένας ηθοποιός, που ανέλαβε να παίξει αυτό το ρόλο. Απάντηση δεν έχω, η Κλαριμπέλ μας λέει όταν τη ρωτάμε ότι ο τύπος προφανώς υπήρξε, ότι έχει γράψει ακριβώς ό,τι της διηγήθηκε και ότι μάλλον πολλά από αυτά ήταν υπερβολές και παραμύθια. Λίγο σαν τον παππού μου που μου διηγήθηκε τη Μικρασιατική εκστρατεία, σε πρώτο πρόσωπο, λογικό διότι ήταν εκεί, μόνο που πότε πότε νόμιζε ότι ήτανε ο Μαύρος Καβαλάρης. Η εκδήλωση λοιπόν είχε μεγάλη επιτυχία και μετά ήμασταν καλεσμένοι στο σπίτι της Κλαριμπέλ, όπου γινόταν το πάρτυ.
Κάναμε με τη Σύλβια μια στάση για να φάμε, δεν ξέραμε αν το κάλεσμα θα είχε και φαγητό, και φτάσαμε στο σπίτι της Κ. κατά τις έντεκα, στο ζενίθ του πάρτυ. Δυο Κουβανοί έπαιζαν μουσική, ο ένας κρουστά, ο άλλος κιθάρα και τραγουδούσε, ο δεύτερος μάλιστα πρέπει να είναι αρκετά γνωστός αν και δεν κατάφερα να μάθω το όνομά του, μεγαλούτσικος στην ηλικία, πολύ μπριόζος και με πολύ ωραία φωνή, ο κόσμος χόρευε σάλσα και διάφορα άλλα κουβανέζικα, κι έτσι βρέθηκα στο πρώτο μου πάρτυ στην Αργεντινή.
Και τα δύο σπίτι στα οποία έχω μπει μέχρι τώρα στο Μπουένος Άιρες είναι μικρά, σε σχέση με τις οικογένειες που στεγάζουν, αλλά πολύ όμορφα και πολύ ιδιαίτερα. Το σπίτι της Κλαριμπέλ έχει πολλά έργα τέχνης, κάποια ιδιαίτερα ενδιαφέροντα, στο πάρτυ βρίσκεται κόσμος κάθε ηλικίας, τέλος πάντων από είκοσι πέντε μέχρι εβδομήντα πέντε θα έλεγα, μια γρια προσπαθει να μου μάθει να χορεύω σάλσα, ο λογιστής/εφοριακός και η Κλαριμπέλ μπορεί και να γιορτάζουν την επέτειο των γάμων τους, χορεύουν οι δυο τους και φιλιούνται με πάθος. Γενικώς πολλοί φιλιούνται, εδώ οι άνθρωποι φιλιούνται με το που γνωρίζονται, όλοι μεταξύ τους, γυναίκες με γυναίκες, γυναίκες με άντρες, άντρες με άντρες, μόνο μία φορά, κι εγώ ακόμη δεν μπορώ να το συνηθίσω, συνήθως μένω μετέωρη περιμένοντας το δεύτερο φιλί, σκέφτομαι διάφορα γενικά για τα φιλιά αυτές τις μέρες, ίσως γι' αυτό να είδα και προχτές στον ύπνο μου, σε ένα ιδιαιτέρως ερωτικό όνειρο που εκτυλισσόταν σε ένα τεράστιο σπίτι με πολλές μπανιέρες τζακούζι, πως κάποια στιγμή έπρεπε να κάνουμε πρόβα φιλιών και να φιληθούμε όλοι μεταξύ μας. Τέλος πάντων, εδώ φιλιούνται με το που συστήνονται, μόνο μία φορά, και φυσικά κάθε φορά που συναντιούνται στη συνέχεια. Α, και για τους ρέκτες του είδους, ο λογιστής/εφοριακός κάποια στιγμή έρχεται δίπλα μου ανοίγει ένα μικρό επιπλάκι που είναι γεμάτο, αλλά κυριολεκτικά γεμάτο, τεράστια κουβανέζικα πούρα και παίρνει ένα για να καπνίσει.
Αυτό ήταν λοιπόν το πρώτο μου πάρτυ στο Μπουένος Άιρες, μετά φύγαμε με τη Σύλβια, η Κλαριμπέλ μου είπε όποτε θέλω να περάσω από το σπίτι, δεν υπάρχει λόγος να μπερδευόμαστε με τηλέφωνα, η αλήθεια είναι πως θα μου άρεσε να την ξαναδώ... Και γύρισα εδώ και σας τα γράφω όλα αυτά...
Και τώρα νομίζω πως ήρθε η ώρα να πέσω για ύπνο γιατί αύριο το πρωί πρέπει να δουλέψω και το απόγευμα θα πάω σε κάποιο καφενείο ή μπαρ να δω τον πρώτο αγώνα της Αργεντινής στο Μουντιάλ. Εδώ τα μαγαζιά βάζουν χαρτάκια στη βιτρίνα ότι θα είναι κλειστά αύριο την ώρα του αγώνα, καφέ, εστιατόρια και μπαρ λένε ότι κλείνουν τραπέζια για το ματς και κάποια έχουν και ελάχιστη κατανάλωση, και υποθέτω ότι αυτό θα είναι το δεύτερο πάρτυ μου στην Αργεντινή. Και τώρα σας αφήνω, γιατί είμαι πτώμα...